एतावतः पाषाणान् अवहाम (Lifted these many stones)

वहँ प्रापणे उभयपदी अनिट् द्विकर्मकः यजादिः अदित् धातुः अस्ति। 

संस्कृतशिक्षणाय आचार्यरामशास्त्रिविरचितात् संस्कृतशिक्षणसरणी इत्याख्यात् अत्यन्तोपयोगिनः पुस्तकात् इमानि वाक्यानि चितानि सन्ति।

चेतकाख्यः अश्वः आजीवनं महाराजं प्रतापम् ऊहे (उवाह)। चेतक ने आजीवन महाराणा प्रताप का भार ढोया।
एतौ श्रान्तौ स्तः एतौ अद्य भारं न वक्ष्यतः (वक्ष्येते)। ये दोनों थके हुए हैं, ये आज भार नहीं ढोयेंगे।
यज्ञवेद्यै अद्य त्वं भूयसीः इष्टकाः अवाक्षीः (अवोढाः) अधुना सः वक्ष्यति। (बहुत इँट)
ह्यः वयं एतावतः पाषाणान् अवहाम (अवहामहि) यत् हस्ताः दूयन्ते (इतने पत्थर, हाथ दुःख रहे हैं)।
एतावन्तं भारं मा वाक्षीः (मा वोढाः) मा स्म वहः (मा स्म वहथाः) शरीरं दोक्ष्यति (इतना, बिगडेगा)।
यदि वयं इयन्ति इक्षुकाण्डानि न अवक्ष्याम (अवक्ष्यामहि) तर्हि स्कन्धौ न अदविष्येताम् (इतने गन्ने, दुःखते)।

२०१९-०१-२६ शनिवासरः (2019-01-26 Saturday)

Advertisements

निधाय (Having kept)

नरेश तू रमेश के बाग से फल लाकर रूमाल में रखकर अपने हाथ से हरिश्चन्द्र को दे।
Naresh, bring a fruit from the garden of Ramesh and keeping it in a handkerchief give it to Harishchandra with you hands.
नरेश त्वं रमेशस्य उद्यानात् फलम् आनीय करवस्त्रे निधाय स्वहस्तेन हरिश्चन्द्राय यच्छ।
संस्कृत शिक्षण सरणी इति आचार्यरामशास्त्रीमहाभागेन लिखितं परिमल पब्लिकेशन्सन प्रकाशितं पञ्चमं संस्करणं २०१७, पृष्ठः ८।
डु धाञ् धारणपोषणयोः जुहोत्यादिः सकर्मकः अनिट् उभयपदी
लट्
दधाति धत्तः दधति
दधासि धत्थः धत्थ
दधामि दधावः दधामः
लृट्
धास्यति धास्यतः धास्यन्ति
धास्यसि धास्यथः धास्यथ
धास्यामि धास्यावः धास्यामः
लङ्
अदधात् अधत्ताम् अदधुः
अदधाः अधत्तम् अधत्त
अदधाम् अदध्व अदध्म
लोट्
दधातु धत्ताम् दधतु
धेहि धत्तम् धत्त
दधानि दधाव दधाम
विधिलिङ्
दध्यात् दध्याताम् दध्युः
दध्याः दध्यातम् दध्यात्
दध्याम् दध्याव दध्याम
कृदन्तरूपाणि – कृदन्तरूपनन्दिनी इत् जरार्दनहेगडेवर्येण लिखितं संस्
सः पुस्तकं तत्र निदधाति। He keeps the book there.
सा शास्त्राणि निदधाति। She keeps shastras.

२०१८-०९-०६ गुरुवासरः (2018-09-06 Thursday)

गर्हते गृहयते गृह्णाति (To Accept)

गृ॑हूँ ग्रहणे (गृह्) भ्वादिः आत्मनेपदी धातुः गर्हते गर्हेते गर्हन्ते इत्यादीनि रूपाणि।
गृ॑ह॒ ग्रहणे चुरादिः आत्मनेपदी धातुः गृहयते गृहयेते गृहयन्ते इत्यादीनि रूपाणि।
ग्र॑हँ॒ उपादाने (ग्रह्) क्रयादिः उभयपदी धातुः गृह्णाति गृह्णीतः गृह्णन्ति गृह्णीते गृह्णाते गृह्णते इत्यादीनि रूपणि।
एते त्रयः धातवः समानार्थिनः इति मन्ये तस्मात् कथं एषु त्रिषु धातुसु गृह्णाति इत्यस्य उपयोगः अधिकं वर्तते?
सन्त्यज्य शूर्पवद्दोषान् गुणान् गृह्णाति सज्जनः।

२०१८-०९-०५ बुधवासरः (2018-09-05 Wednesday)

धातुरूपाणि (Verb Conjugations)

सर्वाणि धातुरूपाणि अत्र द्रष्टुं शक्यते – http://ashtadhyayi.com/dhatu/
अत्र अपि पश्यतु – http://prakriya.readthedocs.io/en/latest/readme.html

२०१८-०१-३० मङ्गलवासरः (2018-01-30 Tuesday)

हलयन्त्रम् (Tractor)

इदानीं सर्वे कृषिकार्ये हलयन्त्रम् उपयुञ्जते तस्मात् तस्मिन् कार्ये वृषभाणां कोऽपि उपयोगः नास्ति।
युङ्क्ते युञ्जाते युञ्जते
युङ्क्षे युञ्जाथे युङ्ग्ध्वे
युञ्जे युञ्ज्वहे युञ्ज्महे
युज् धातुः उभयपदी रुधादिगणीयः धातुः अस्ति।

२०१६-१०-०९ रविवासरः (2016-10-09 Sunday)

डुधाञ् धारणपोषणयोः (dhaa – to hold, to nourish)

लट्लकाररूपाणि
दधाति धत्तः दधति
दधासि धत्थः धत्थ
दधामि दध्वः दध्मः
लोट्लकाररूपाणि
दधातु धत्ताम् दधतु
धेहि धत्तम् धत्त
दधानि दधाव दधाम
लङ्लकाररूपाणि
अदधात् अधत्ताम् अदधुः
अदधाः अधत्तम् अधत्त
अदधाम् अदध्व अदध्म
विधिलिङ्लकाररूपाणि
दध्यात् दध्याताम् दध्युः
दध्याः दध्यातम् दध्यात
दध्याम् दध्याव दध्याम

२०१६-०७-०९ शनिवासरः (2016-07-09 Saturday)

आसिनोमि (I tie)

अहम् एकं ग्रन्थिम् आसिनोमि। अहम् एकं पोटलम् आसिनोमि। सः पोटलं बध्नाति। तौ पोटलं बध्नीतः।
षिञ् बन्धने इति स्वादिगणीयः सकर्मकः अनिट् उभयपदी धातुः अस्ति।

२०१६-०६-२३ गुरुवासरः (2016-06-23 Thursday)